राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेचे उद्दिष्ट कृषी क्षेत्राला 4 टक्के वार्षिक कृषी विकास साधण्यास मदत करणे आहे. 2007 मध्ये सुरू करण्यात आलेली RKVY योजना, ज्याला नंतर कृषी आणि संलग्न क्षेत्र पुनरुत्थान (RAFTAAR) म्हणून पुनर्नामित करण्यात आले, ती 2019-20 पर्यंत तीन वर्षांत 15,722 कोटी रुपयांच्या बजेट वाटपासह लागू करण्यात आली. . 29 मे 2007 रोजी झालेल्या बैठकीत, राष्ट्रीय विकास परिषदेने (NDC) कृषी आणि संबंधित क्षेत्रांमधील मंद वाढीशी संबंधित केंद्रीय सहाय्य योजना (RKVY) सुरू करण्याचा विचार मांडला. एनडीसीचे उद्दिष्ट शेतकऱ्यांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी कृषी विकास धोरणे पुन्हा सादर करणे हा आहे. या योजनेने राज्यांना कृषी आणि संबंधित क्षेत्रांमध्ये गुंतवणुकीला प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्यक्रमांच्या नियोजन आणि अंमलबजावणीमध्ये लक्षणीय लवचिकता आणि स्वायत्तता प्रदान केली. RKVY
या योजनेने राज्य कृषी योजना (एसएपी) आणि जिल्हा कृषी योजना (डीएपी) सादर करून कृषी क्षेत्रातील विकेंद्रित नियोजन सुलभ केले. ही योजना कृषी-हवामानाच्या परिस्थितीवर आधारित होती जी योग्य तंत्रज्ञान आणि नैसर्गिक संसाधनांची उपलब्धता सुनिश्चित करते आणि अशा प्रकारे स्थानिक गरजांसाठी घरे प्रदान करते.
राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY) हा IAS परीक्षेसाठी महत्त्वाचा विषय आहे. उमेदवार लेखाच्या शेवटी नोट्स PDF डाउनलोड करू शकतात.
RKVY RAFTAAR चे उद्दिष्टे
राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट आर्थिक क्रियाकलापांचे मुख्य स्त्रोत म्हणून शेती विकसित करणे आहे. काही उद्दिष्टांमध्ये हे देखील समाविष्ट आहे:
- जोखीम कमी करणे, कृषी पायाभूत सुविधा निर्माण करून कृषी-व्यवसाय उद्योगाला चालना देण्यासह शेतकऱ्यांच्या प्रयत्नांना बळ देणे.
- सर्व राज्यांना त्यांच्या स्थानिक गरजांनुसार नियोजन करताना स्वायत्तता आणि लवचिकता प्रदान करणे.
- उत्पादकता वाढवून आणि मूल्य शृंखला जोडणीशी जोडलेल्या उत्पादन मॉडेलला प्रोत्साहन देऊन शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्यात मदत करणे.RKVY
- मशरूम लागवड, एकात्मिक शेती, फुलशेती इत्यादीद्वारे उत्पन्न वाढवण्यावर भर देऊन शेतकऱ्यांचा धोका कमी करणे.
- विविध कौशल्य विकास, नवकल्पना आणि कृषी-व्यवसाय मॉडेलद्वारे तरुणांना सक्षम बनवणे.
2020-21 मध्ये कृषी मंत्रालयाच्या राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेच्या नावीन्यपूर्ण आणि कृषी-उद्योजकता घटकांतर्गत स्टार्ट-अप्सना निधी.
याव्यतिरिक्त, 112 स्टार्टअप्सना आधीच निधी उपलब्ध आहे. कृषी आणि संलग्न क्षेत्रात 1185.90 लाख, 234 स्टार्टअप्सना निधी दिला जाईल. 2485.85 लाख रु.
| नवोपक्रम आणि कृषी-उद्योजकता विकास कार्यक्रम, राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेंतर्गत एक घटक, आर्थिक सहाय्य प्रदान करून आणि इनक्युबेशन इकोसिस्टमचे पालनपोषण करून नवोपक्रम आणि कृषी-उद्योजकतेला चालना देण्यासाठी सुरू करण्यात आला आहे.हे स्टार्ट-अप कृषी प्रक्रिया, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, डिजिटल शेती, शेती यांत्रिकीकरण, संपत्तीचा अपव्यय, दुग्धव्यवसाय, मत्स्यव्यवसाय इत्यादी विविध श्रेणींमध्ये आहेत. योजनेचे खालील घटक आहेत. 1.कृषीप्रेन्युअरशिप ओरिएंटेशन – मासिक स्टायपेंडसह 2 महिने कालावधी रु. 10,000/- दरमहा. आर्थिक, तांत्रिक, IP समस्या इत्यादींवर सल्लामसलत दिली जाते. 2. आर-एबीआय इनक्यूबेट्सचे सीड स्टेज फंडिंग – रु. पर्यंत निधी. 25 लाख (85% अनुदान आणि 15% इनक्यूबेटीचे योगदान).RKVY 3. आयडिया/सीडकडून कृषी उद्योजकांना पहिल्या टप्प्यातील निधी – रु. 1 लाख ते रु. 5 लाखांपर्यंत निधी (90% अनुदान आणि 10% इनक्यूबेटीचे योगदान). |
|---|
RKVY योजनेचे महत्त्व
राष्ट्रीय कृषी विकास योजना राज्यांना लक्षणीय लवचिकता आणि स्वायत्तता प्रदान करून कृषी क्षेत्रातील गुंतवणूकीला प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्यक्रमांचे नियोजन आणि अंमलबजावणी करण्यासाठी जबाबदार आहे. कृषी राज्याच्या देशांतर्गत उत्पादनात वाढ करण्यात आणि कृषी उद्योजकतेला चालना देण्यात ही योजना यशस्वी झाली.
RKVY योजनेचे काही उपयुक्त महत्त्व खालीलप्रमाणे आहेतः
1. भारतातील सर्व राज्यांना कृषी आणि संलग्न क्षेत्रांसाठी वाटप वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देणे.
2.RKVY बाजार सुविधा पुरवून तसेच शेतीच्या वाढीसाठी आवश्यक कापणीनंतरच्या पायाभूत सुविधा निर्माण करून शेतकऱ्यांच्या प्रयत्नांना बळकट करण्यात मदत करते.RKVY
3. यामुळे देशभरातील कृषी क्षेत्रात खाजगी गुंतवणुकीला प्रोत्साहन मिळेल.
RKVY-RAFTAAR अंतर्गत राबविण्यात येणार्‍या काही प्रमुख उप-योजना म्हणजे प्रवेगक चारा विकास कार्यक्रम (AFDP), केशर मिशन, पीक विविधीकरण कार्यक्रम (CDP) इ.
RKVY – Raftaar मध्ये देशातील सर्व प्रमुख क्षेत्रांचा समावेश होतो:
- शेती आणि फलोत्पादन
- पशुसंवर्धन आणि मत्स्यव्यवसाय
- दुग्धव्यवसाय विकास, कृषी संशोधन आणि शिक्षण
- वनीकरण आणि वन्यजीव
- वृक्षारोपण आणि कृषी विपणन
- अन्न साठवण आणि साठवण
- मृद व जलसंधारण
- कृषी वित्तीय संस्था, इतर कृषी कार्यक्रम आणि सहयोग.
हे पण वाचा ; FREE FLOUR MACHINE : महिलांसाठी एक नवीन योजना शासनाने लागू केली आहे. फ्री फ्लोअर मिल मशीन 2023