Rubber stamp making business: रबर स्टॅम्प बनवण्याचा व्यवसाय कसा सुरू करायचा ? बाजार, प्रक्रिया, परवाना, किंमत.

तुम्ही या व्यवसायाबद्दल ( रबर स्टॅम्प व्यवसाय) पूर्वी कधी ऐकले आहे का? कदाचित तुम्ही ऐकले असेल कारण अनेक वेळा तुमच्या मुलांच्या शाळेत फी जमा करायची असते तेव्हा शाळेतील लोकांनी फीच्या पावतीवर शिक्का मारला असण्याची शक्यता असते. पण माझ्या तरुण मित्रांनी हा शिक्का सरकारी कार्यालयात काही काम करून घेणे, बँकेत पैसे जमा करणे इत्यादी कामांमध्ये वापरलेला पाहिला असेल.

होय, जेव्हा आम्ही कोणत्याही सरकारी किंवा खाजगी कार्यालयात काही महत्त्वाचे व्यवहार करतो तेव्हा आम्हाला आशा आहे की ते आम्हाला शिक्का मारून पावती देतात. आणि तो असावा, कारण तो संबंधित व्यक्ती किंवा संस्थेला ती वस्तू मिळाल्याची पुष्टी होते.

वाढत्या लोकसंख्येबरोबरच कार्यालये, शाळा, संस्था आणि औद्योगिक घटकांची संख्याही सातत्याने वाढत आहे. अशा स्थितीत विविध कामे करण्यासाठी रबर स्टॅम्पची गरजही वाढत आहे. अशा परिस्थितीत, जर तुम्ही एखादा व्यवसाय सुरू करण्याचा विचार करत असाल जो तुम्ही अगदी कमी गुंतवणुकीत सुरू करू शकता, तर तुम्ही स्वतःचा रबर स्टॅम्प बनवण्याचा व्यवसाय देखील सुरू करू शकता.

रबर स्टॅम्प व्यवसाय चालवण्याची शक्यता    

कोणतीही संस्था किंवा कंपनी कार्यक्षमतेने चालवण्यासाठी वेगवेगळे विभाग तयार केले जातात. आणि त्या विभागांना मिळालेल्या जबाबदाऱ्या योग्यरित्या पार पाडण्यासाठी, काम करण्यासाठी मानक कार्यपद्धती तयार केली जाते.

उदाहरणार्थ, संस्थेच्या कार्यालयात कुठलाही माल कुठूनही येईल, त्यानंतर त्याची एंट्री आणि तो घेण्याची प्रक्रिया, कंपनीने कोणताही माल बाहेर पाठवला तर त्याची एंट्री आणि गेट पास बनवण्याची प्रक्रिया इ. मानक ऑपरेटिंग प्रक्रियेचा. एक भाग आहे.

अशा स्थितीत जेव्हा एखाद्या कंपनीला चलनावर कोणताही माल येत असेल तेव्हा गेटवर बसलेल्या कंपनीच्या प्रतिनिधीला त्या मालाची पावती म्हणून चलनावर आपली स्वाक्षरी आणि कंपनीचा शिक्का लावावा लागतो.

इतकंच नाही तर संस्थेमध्ये इतरही अनेक फंक्शन्स आहेत जिथे वेगवेगळ्या फंक्शन्स करण्यासाठी वेगवेगळ्या रबर स्टॅम्पची गरज भासू शकते. मटेरियल इनवर्ड स्टॅम्प, मटेरियल आऊटवर्ड स्टॅम्प, कंपनी स्टॅम्प इत्यादी अनेक प्रकारचे स्टॅम्प कंपनीच्याच गेटवर आवश्यक असतात.

या सर्वांशिवाय, कंपनीच्या मानक कार्यपद्धतीनुसार, वेगवेगळ्या विभागांचे वेगवेगळे शिक्के देखील असू शकतात. जर एखाद्या कंपनीकडून कुरिअर वगैरे खूप जाते, तर ते त्यांच्या ऑफिसच्या पत्त्यावर रबर स्टॅम्प देखील करू शकतात, कारण अशा परिस्थितीत त्यांना कंपनीचा पत्ता पुन्हा पुन्हा फ्रॉम विभागात लिहावा लागतो.

शाळा, महाविद्यालये आणि इतर व्यावसायिक शैक्षणिक संस्थांव्यतिरिक्त, जवळजवळ सर्व सार्वजनिक क्षेत्रातील कार्यालयांना देखील विविध प्रकारचे रबर स्टॅम्प आवश्यक असतात. त्यामुळेच असे म्हणता येईल की, ज्या शहरात व परिसरात कार्यालये, उद्योगधंदे आणि इतर सरकारी कार्यालयांची मुबलकता आहे, अशा ठिकाणी या प्रकारचा व्यवसाय सुरू केला जाऊ शकतो.

रबर स्टॅम्प बनवण्याचा व्यवसाय कसा सुरू करावा

अगदी कमी गुंतवणुकीत सुरू करता येणार्‍या व्यवसायात रबर स्टॅम्प बनवण्याच्या व्यवसायाचाही समावेश आहे. असे म्हणायचे आहे की या प्रकारचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी तुम्हाला मोठ्या गुंतवणुकीची गरज नाही. चांगली गोष्ट म्हणजे या प्रकारचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी अवजड यंत्रसामग्री वापरली जात नाही.

खरं तर, काही मूलभूत कच्चा माल आणि सामान्य साधने वापरून रबर स्टॅम्प सहज बनवता येतात. पण याचा अर्थ असा अजिबात नाही की तुम्हाला कोणत्याही प्रशिक्षणाशिवाय किंवा व्यावहारिक ज्ञानाशिवाय हा व्यवसाय सुरू करावा लागेल. या प्रकारचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी उद्योजकाला कोणती पावले उचलावी लागतील ते आम्हाला कळू द्या.     

रबर स्टॅम्प बनवण्याच्या बारकावे समजून घ्या

जर तुम्ही हा व्यवसाय (रबर स्टॅम्प व्यवसाय) सुरू करण्याबाबत गंभीर असाल, तर तुमची पहिली पायरी म्हणजे या प्रक्रियेतील बारकावे समजून घेणे. टूल्स आणि कच्च्या मालाद्वारे रबर स्टॅम्प बनवणे सोपे आहे ज्याचा आपण या लेखात पुढे उल्लेख करू.

पण मग आम्ही सांगू इच्छितो की कोणताही व्यवसाय सुरू करायचा असेल तर तो कितीही छोटा असो, सर्वप्रथम त्यातील बारकावे, आव्हाने इत्यादी समजून घेणे आवश्यक आहे. जेणेकरून त्या व्यवसायात धोका किंवा अपयश येण्याची शक्यता कमी करता येईल.

म्हणून, तुमची इच्छा असल्यास, हा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी, तुम्ही रबर स्टॅम्प बनविणाऱ्या युनिटमध्ये काम करू शकता. किंबहुना, उद्योजकाला रबर स्टॅम्प बनवण्यासाठी लागणारा खर्च आणि बाजारात त्याची किंमत काय असेल याची चांगली माहिती असायला हवी.

आणि जेव्हा तो स्वतः हे काम करण्यात रस दाखवेल तेव्हाच त्याला हे कळेल. हे सांगायचे आहे की जेव्हा तुम्ही रबर स्टॅम्प बनवणार्‍या उद्योजकासोबत काम करायला सुरुवात कराल तेव्हा तुम्हाला रबर स्टॅम्प बनवण्यासाठी किती खर्च येईल हे कळेल आणि तुम्हाला ते कोणत्या किमतीला विकता येईल, आणि अशा प्रकारे तुम्हाला कळेल. मिळवा मुद्रांक विकून किती नफा होईल?

याशिवाय तुम्ही जिथे हा व्यवसाय सुरू करणार आहात, तिथे तुम्हाला इतके काम मिळू शकते की केवळ हे काम करून तुम्ही तुमचा उदरनिर्वाह करू शकाल. वास्तविक, मुद्रांक ही अशी वस्तू आहे की ती एकदा बनवली की काही महिने टिकते. म्हणूनच या प्रकारच्या व्यवसायातून कमाई करण्यासाठी अमर्यादित ग्राहकांची आवश्यकता आहे.  

एक चांगले स्थान निवडा

कोणताही व्यवसाय असो, त्याच्या यशात किंवा अपयशात त्याचे स्थान महत्त्वाची भूमिका बजावते. या व्यवसायाच्या यशासाठी तुम्हाला खूप चांगले स्थान देखील आवश्यक आहे. या व्यवसायासाठी अशी जागा आवश्यक आहे, जिथे सरकारी आणि खाजगी दोन्ही कार्यालये, संस्था भरपूर आहेत, कारण या व्यवसायात उद्योजकाचे ग्राहक म्हणून मोजक्या व्यक्ती आहेत.

केवळ काही व्यावसायिक जसे की CA, वकील इ. या प्रकारच्या व्यवसायाचे ग्राहक आहेत, बाकीच्या शाळा, महाविद्यालये, व्यावसायिक शैक्षणिक संस्था आणि सर्व प्रकारच्या सार्वजनिक आणि खाजगी क्षेत्रातील कार्यालयांना रबर स्टॅम्पची आवश्यकता असू शकते.

आता तुम्हाला हे समजले असेल की रबर स्टॅम्प बनवण्याच्या व्यवसायासाठी सर्वात आदर्श स्थानामध्ये शैक्षणिक संस्था आणि कार्यालये भरलेले स्थान समाविष्ट आहे. सामान्यत: मेट्रो सिटीमध्ये या प्रकारचा व्यवसाय सुरू करून चांगला नफा मिळवता येतो, परंतु तेथे तुम्हाला खडतर स्पर्धा पाहायला मिळते.      

आवश्यक परवाने आणि नोंदणी मिळवा

तथापि, या प्रकारचा व्यवसाय (रबर स्टॅम्प व्यवसाय) अल्प प्रमाणात सुरू करण्यासाठी कोणत्याही प्रकारच्या परवाना आणि नोंदणीची सक्ती नाही. पण काय अडचण आहे की या व्यवसायात तुम्हाला फक्त कंपन्या/संस्थांशीच व्यवहार करावा लागतो. आणि कंपन्या नेहमी एखाद्या व्यक्तीऐवजी व्यावसायिक घटकाशी व्यवहार करण्यास प्राधान्य देतात. त्यामुळे, तुम्हाला हवे असल्यास, तुम्ही खालील परवाने आणि नोंदणी घेऊन तुमचा व्यवसाय सुरू करू शकता.

• दुसरे काही नसल्यास, तुमचा व्यवसाय प्रोप्रायटरशिप फर्म म्हणून नोंदणी करा.
• बिले इ. व्युत्पन्न करण्यासाठी कर नोंदणी देखील करा.
• आवश्यक असल्यास, दुकाने आणि आस्थापना कायद्यांतर्गत स्थानिक प्राधिकरणाकडून नोंदणी मिळवा.
• आणि आम्ही नमूद केल्याप्रमाणे, सरकारी कार्यालयांमध्ये रबर स्टॅम्पची आवश्यकता असू शकते. अशा परिस्थितीत, तुमची इच्छा असल्यास, तुम्ही तुमचा उद्योग सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग म्हणून नोंदणी करू शकता.       

आवश्यक उपकरणे आणि कच्चा माल खरेदी करा

रबर स्टॅम्प बनवण्यासाठी कोणतीही अवजड यंत्रसामग्री किंवा कच्चा माल वापरला जात नाही. हेच कारण आहे की यामध्ये वापरलेली उपकरणे आणि कच्चा माल कोणत्याही स्थानिक बाजारातून सहज खरेदी करता येतो. तथापि, जर तुम्ही हा व्यवसाय लहान शहरात सुरू करत असाल तर इतर कोणत्याही सहायक व्यवसायासह, आणि तुम्ही यामध्ये वापरलेली उपकरणे आणि कच्चा माल उपलब्ध नाहीत. त्यामुळे तुम्ही मोठ्या शहरांमध्ये जाऊन ते खरेदी करू शकता.

हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी खालील उपकरणे आणि कच्चा माल वापरला जातो.

• आपल्या सर्वांना माहित आहे की त्यांना रबर स्टॅम्प म्हणतात कारण ते तयार करण्यासाठी वापरलेले शब्द आणि संख्या रबर शीटपासून बनविल्या जातात. त्यामुळे कच्चा माल म्हणूनही रबर शीटची गरज भासते.
• शाईशिवाय अक्षरे छापली जाणार नाहीत, त्यामुळे शाईचीही गरज आहे, परंतु काही शिक्के स्टॅम्प पॅडमध्ये दाबले जातात आणि नंतर त्यांना शाईची आवश्यकता नसते.
• रबर शीटचे शब्द, अंक पेस्ट करण्यासाठी उपाय आवश्यक आहे, त्याशिवाय प्लास्टर ऑफ पॅरिस आणि व्हाईटिंग पावडर देखील आवश्यक असू शकते.
• यंत्रातील सर्वात प्रमुख म्हणजे कंपोझिंग स्टिक, जे ट्रे-आकाराचे साधन आहे आणि रबर शीटने बनविलेले शब्द, संख्या यांची मांडणी करते.
• वेगवेगळ्या प्रकारच्या डाईची आवश्यकता असू शकते, कारण स्टॅम्प वेगवेगळ्या आकार आणि डिझाइनमध्ये बनवले जातात.
• लाकूड किंवा प्लास्टिकच्या स्टॅम्पला हँडलची आवश्यकता असते.
• कात्री व्यतिरिक्त, गॅस स्टोव्ह, ड्रिल मशीन, लहान सॉ आणि काही प्रेसिंग टूल्स देखील आवश्यक असू शकतात.             

निष्ठावान ग्राहक तयार करण्याचा प्रयत्न करा

आतापर्यंत तुम्हाला हे समजले असेल की या रबर स्टॅम्प व्यवसायात फक्त कंपन्या किंवा संस्थाच तुमचे मुख्य ग्राहक असणार आहेत. आता मुद्रांक बनवण्याचे काम नेहमीच तुमच्याकडे यावे, असे तुम्हाला वाटत असेल, तर तुम्हाला विविध सरकारी आणि खासगी कार्यालयांमध्ये जाऊन संबंधित प्रतिनिधींना भेटून त्यांच्या मुद्रांकाची गरज समजून घ्यावी लागेल.

कारण असे नाही की तुम्ही एकदा स्टॅम्प बनवला की तो नेहमी तसाच असेल, तो खराब होऊ शकतो, जीर्ण होऊ शकतो, ऑफिसचा पत्ता वगैरे बदलल्यास कंपनीला नवीन स्टँप काढावा लागेल, इ.

अशा परिस्थितीत, जर तुम्ही तुमचा CAF (ग्राहक करार फॉर्म) त्यांना काही वाजवी किंमत देऊ करून स्वाक्षरी करून घेतला, तर तुम्हाला तेथून नियमित काम मिळण्याची शक्यता आहे. तुम्ही तुमच्या कॉर्पोरेट क्लायंटची संख्या सतत वाढवत राहा असे म्हणायचे आहे. तरच तुम्हाला एका क्लायंटकडून, काही महिन्याला दुसऱ्या क्लायंटकडून काम मिळत राहील.

रबर स्टॅम्प बनवण्याची प्रक्रिया

हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की विविध प्रकारचे रबर स्टॅम्प तयार करण्यासाठी विविध प्रक्रिया वापरल्या जातात. परंतु अशी मुद्रांक बनविण्याच्या प्रक्रियेचा उल्लेख फार जुना आहे. 

• कंपोझिंग स्टँडमध्ये, शब्द कंपोजिंग स्टिक अँड डायच्या मदतीने व्यवस्थित केले जातात.
• कंपोझिंग स्टँड लाकडापासून बनवलेल्या फ्रेमच्या खाली बसवलेला आहे.
• या स्टेपमध्ये प्लास्टर ऑफ पॅरिस आणि व्हाईटनिंगचे मिश्रण ठेवण्यासाठी प्लास्टर ट्रेचा वापर केला जातो.
• प्लास्टर ट्रे एका लाकडी चौकटीत पाठवला जातो ज्यामध्ये कंपोझिंग स्टँड सहजपणे बसू शकतो.
• संपूर्ण युनिट मंद आचेवर सुमारे अर्धा तास गरम करण्यासाठी गॅस स्टोव्हचा वापर केला जातो.
• कंपोझिंग स्टँडमध्ये मग शब्दांचा प्रभाव या गोरेपणाच्या मिश्रणात सहज दिसून येतो.
• हे शब्द आता पातळ रबर शीटमधून सहज लिहिता येतात.
• कापल्यानंतर या शब्दांवर ताण येतो.
• या प्रक्रियेनंतर स्टॅम्पमधील शब्द तयार केले जातात.
• शब्द छापल्यानंतर हँडल सहज स्टॅम्पला जोडता येते.  

रबर स्टॅम्प बनवण्याचा व्यवसाय करण्याची किंमत

हा व्यवसाय (rubber stamp business ) कमी गुंतवणुकीत सुरू करण्यात येणाऱ्या व्यवसायांमध्ये समाविष्ट आहे. यामुळेच हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी लागणार्‍या खर्चानुसार कोणत्याही आर्थिक वर्गातील व्यक्ती सहजपणे सुरू करू शकते. परंतु हा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी इच्छुक व्यक्तीने त्यातील बारकावे आणि आव्हाने समजून घेणे आवश्यक आहे. स्टॅम्प बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी तुम्हाला ₹ 40 हजार ते ₹ 45 हजारांची गुंतवणूक करावी लागेल.     

हे पण वाचा : PANEER MAKING : पनीर बनविण्याचा व्यवसाय कसा सुरु करावा ?