मुकेश अंबानींची यशोगाथा : येणाऱ्या पिढ्यांसाठी एक प्रेरणा ( Mukesh Ambani’s success story: An Inspiration For Generations To Come

जेव्हा आपण भारतातील अब्जाधीशांबद्दल बोलतो तेव्हा आपल्या मनात पहिले नाव येते ते म्हणजे अंबानी. मुकेश धीरूभाई अंबानी हे विकसित भारताचे मशालवाहक आहेत आणि जेफ बेझोस आणि इलॉन मस्क यांच्या पसंतींमध्ये त्यांची यादी केली जाते. या ब्लॉगमध्ये, आम्ही मुकेश अंबानींची यशोगाथा सांगणार आहोत—एक अशी कथा जी आजपर्यंत अनेक उद्योजकांना प्रेरणा देत आहे .

मुकेश धीरूभाई अंबानी हे रिलायन्स इंडस्ट्रीजचे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक (CMD) आहेत. ते धीरूभाई अंबानी यांचे ज्येष्ठ पुत्र आहेत. रिलायन्स ही फॉर्च्युन 500 कंपनी आहे आणि जगातील सर्वात मोठ्या खाजगी क्षेत्रातील समूहांपैकी एक आहे आणि मुकेशकडे 48% हिस्सा आहे. या ब्लॉगमध्ये, आम्ही ‘मुकेश अंबानी यशोगाथा’ चे वर्णन त्यांच्या आयुष्यातील 3 महत्त्वपूर्ण टप्प्यांनुसार विभागले आहे .

प्री-रिलायन्स: प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण (1957-1981)

मुकेश यांचा जन्म एडनच्या कॉलनीत, १९ एप्रिल १९५७ रोजी झाला. त्यांचे वडील धीरूभाई अंबानी, एक सुप्रसिद्ध भारतीय आयकॉन, नंतर पेट्रोल स्टेशन परिचर म्हणून काम करत होते. 1975 मध्ये, धीरूभाई अंबानी यांनी भारतात स्थलांतरित झाल्यानंतर विमल नावाने त्यांची कापड फर्म यशस्वीरित्या सुरू केली.

दरम्यान, मुकेशने मुंबईच्या इन्स्टिट्यूट ऑफ केमिकल टेक्नॉलॉजीमधून केमिकल इंजिनीअर म्हणून पदवी संपादन केली. त्यांनी पुढे स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीच्या एमबीए प्रोग्राममध्ये प्रवेश घेतला, तथापि, 1980 मध्ये ते सोडले.

रिलायन्सची स्थापना (1981-2007)

1981 मध्ये, मुकेशने आपल्या वडिलांना पीएफवाय व्यवसाय विकसित करण्यास मदत करण्यासाठी कॉलेज सोडले. कापडापासून पॉलिस्टर फायबर, पेट्रोकेमिकल्स, पेट्रोलियम शुद्धीकरण आणि तेल आणि वायू उत्खनन आणि उत्पादनापर्यंत रिलायन्सचे मागासलेले एकत्रीकरण याचा परिणाम म्हणून उदयास आले. 1986 मध्ये त्यांनी सध्याच्या रिलायन्स कम्युनिकेशन्सची स्थापना केली.

मुकेश यांनी रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेडचा लगाम आणि कर्तव्ये हाती घेतली आणि कंपनीचा जागतिक स्तरावर विस्तार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी जगातील सर्वात मोठ्या आणि सर्वात क्लिष्ट माहिती आणि संप्रेषण तंत्रज्ञान प्रयत्नांपैकी एक विकसित केले, रिलायन्स इन्फोकॉम लिमिटेड, जी सध्या रिलायन्स कम्युनिकेशन्स लिमिटेड म्हणून ओळखली जाते .

जामनगर, भारत येथे, त्यांनी जगातील सर्वात मोठ्या तळागाळातील पेट्रोलियम रिफायनरी, ज्याची सध्याची क्षमता प्रतिदिन 660,000 बॅरल (दरवर्षी 33 दशलक्ष टन) आहे आणि एकात्मिक पेट्रोकेमिकल्स, वीज निर्मिती, बंदर आणि संबंधित पायाभूत सुविधांच्या विकासावर देखरेख व देखरेख केली. ऑफशोअर अधिग्रहणांमध्ये गुंतवणूक करण्याऐवजी, मुकेश अंबानी यांनी कॉर्पोरेट फॅड किंवा राजकीय दबावाला बळी न पडता गुंतवणुकीवर 20% परतावा देणारी ग्रीनफिल्ड मालमत्ता तयार केली.

भावांमधली दुरावा:

(2002) मध्ये, धीरूभाई अंबानी मृत्यूपत्र न सोडता मरण पावले ज्यामुळे भावांचे नाते गुंतागुंतीचे झाले. त्यामुळे कंपनीच्या मालमत्तेची दोन भावांमध्ये समान वाटणी करण्याची वेळ आली आहे, असे त्यांच्या आईने ठरवले.

विभाजनात, मुकेशला तेल आणि वायू, शुद्धीकरण आणि पेट्रोकेमिकल उद्योगातील कंपन्या मिळाल्या. अनिलला उगवत्या सूर्य कंपन्या देण्यात आल्या, ज्यात वीज, दूरसंचार आणि वित्तीय सेवा क्षेत्रांचा समावेश होता. 2006 मध्ये मुकेशसोबत विभक्त झाल्यानंतर अनिल अंबानी यांनी रिलायन्स अनिल धीरूभाई अंबानी ग्रुप (ADAG) ची स्थापना केली, ज्याने मुकेशशी स्पर्धा केली.

अनिलला काही कंपन्या मिळाल्या ज्या तयार करण्यासाठी मुकेशने खूप मेहनत घेतली होती आणि ज्यांचा वाढीचा दर चांगला होता, जो मुकेशला मोठा धक्का होता. मुकेशला या क्षेत्रात कामही करता आले नाही कारण विभाजनाच्या करारामध्ये स्पर्धा नसलेल्या कलमाचा समावेश होता. मुकेश यांनी 2008 च्या आर्थिक संकटाला या कलमातून मुक्त होण्याची संधी म्हणून पाहिले.

मुकेश अंबानी यशोगाथा: द जिओ एरा (2007)

मुकेश अंबानींच्या यशोगाथेचा टर्निंग पॉइंट 2007 मध्ये होता, जेव्हा भारतीय शेअर बाजारातील वेगवान वाढ आणि भारतीय रुपयाच्या मजबूतीमुळे रिलायन्स समूहाच्या कंपन्यांचे बाजार भांडवल वाढले आणि थोडक्यात त्यांना या ग्रहावरील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती बनवले. अमेरिकेचे अध्यक्ष बराक ओबामा यांना पदभार स्वीकारल्यानंतर एका महिन्यापेक्षा कमी कालावधीत भेट देणारे ते पहिले भारतीय ठरले.

2016 मध्ये, मुकेशने अखेरीस 4G सह Jio लाँच केले ज्याने उद्योगातील सर्वात कमी किमतीची ऑफर दिली. मुकेशने स्पर्धात्मक आणि फायदेशीर ऑफर देऊन उद्योगाचा फायदा घेतला. दरम्यान, जिओच्या यशामुळे इतर खेळाडूंना त्यांची उत्पादने कमी फरकाने द्यावी लागली आहेत.

किमतीच्या लढाईमुळे अनिलचे रिलायन्स कम्युनिकेशन त्वरीत नष्ट झाले. भारती, एअरटेल आणि इतर दिग्गजांना जिओने विजय मिळवल्याचे त्वरीत लक्षात आल्याने तो एकटाच प्रभावित झाला नाही. रिलायन्सच्या पेट्रोल व्यवसायामुळे जिओकडेही बाजारातील इतरांप्रमाणे अफाट वित्त होते. Vodafone आणि Idea या कंपन्यांनी अगदीच कमी केले, आणि तेव्हापासून त्यांच्या नशिबात सुधारणा झालेली नाही. दूरसंचार क्षेत्रांना संपूर्ण भारतात 2G नेटवर्क तयार करण्यासाठी 25 वर्षे लागली तर मुकेशच्या दृढनिश्चयामुळे आणि अंमलबजावणीमुळे जिओने ते केवळ तीन वर्षांत केले.

रिलायन्सची पुनर्रचना (२०२०): 

मुकेश अंबानी यांनी रिलायन्सला ऊर्जा, पेट्रोकेमिकल्स, वस्त्रोद्योग, नैसर्गिक संसाधने, किरकोळ आणि दूरसंचार क्षेत्रात संपूर्ण भारतातील ऑपरेशन्ससह एक समूह बनवले. सध्या, तो मार्क झुकरबर्गच्या व्हॉट्सअॅपसह जिओच्या सहकार्याने रिटेल आणि ई-कॉमर्समध्ये प्रयोग करत आहे. एप्रिल 2020 मध्ये, Facebook ने रिलायन्स जिओमध्ये $5.7 बिलियनची गुंतवणूक केली आणि $65.95 बिलियन प्री-मनी व्हॅल्युएशनसाठी 9.99 टक्के स्टेक मिळवला.

मुकेश यांच्या नेतृत्वाखाली, रिलायन्स ही $100 अब्ज बाजार भांडवल गाठणारी पहिली भारतीय कंपनी ठरली. याक्षणी ही भारतातील सर्वात फायदेशीर कंपनी आहे. भारत सरकारसाठी, कंपनी सीमाशुल्क आणि अबकारी कराद्वारे उत्पादित केलेल्या सुमारे 5% पैशांचे व्यवस्थापन करते. त्याच्या वाढीचा परिणाम म्हणून, मुकेश आशियातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती बनला.

मुकेश अंबानीची यशोगाथा: त्याची ख्याती आणि उपलब्धी :

2022 पर्यंत, मुकेश अंबानी यांची एकूण संपत्ती $90.20 अब्ज इतकी असल्याचा अंदाज आहे आणि अनेक वर्षांपासून भारतातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती असूनही, त्यांनी कधीही त्यांच्या गौरवांवर विश्रांती घेतली नाही आणि ते करतच आहेत. पेट्रोकेमिकल्स हे रिलायन्सच्या प्रमुख स्तंभांपैकी एक असले तरी ते रिलायन्सला कार्बनमुक्त कंपनी बनवण्याचा सल्ला देत आहेत. मुकेश अनेकदा उद्धृत करतात: “डेटा हे नवीन तेल आहे,” जे टेक उद्योगाकडे त्याच्या एकाग्रतेत बदल दर्शवते.

जगातील सर्वात प्रतिष्ठित कॉर्पोरेट एक्झिक्युटिव्हपैकी एक असल्याने, मुकेश अंबानी यांनी त्यांच्या नेतृत्व कौशल्यासाठी अनेक प्रशंसा मिळवली आहेत.

• युनिव्हर्सिटी ऑफ पेनसिल्व्हेनिया स्कूल ऑफ इंजिनियरिंग अँड अप्लाइड सायन्स (2010) कडून डीन पदक

• यूएस-इंडिया बिझनेस कौन्सिलचा युनायटेड स्टेट्स-इंडिया बिझनेस कौन्सिल लीडरशिप अवॉर्ड(2007)

• गुजरात सरकारचा चित्रलेखा पर्सन ऑफ द इयर पुरस्कार (2007)

• टोटल टेलिकॉमचे जागतिक संप्रेषण पुरस्कार (2004) बहुराष्ट्रीय साम्राज्याचे अध्यक्ष असण्यासोबतच, मुकेश इतर उपक्रमांमध्ये देखील गुंतलेले आहेत, ज्यात हे समाविष्ट आहे:

• बँक ऑफ अमेरिका कॉर्पोरेशनच्या संचालक मंडळाचे सदस्य आणि परराष्ट्र संबंध परिषदेच्या आंतरराष्ट्रीय सल्लागार मंडळाचे सदस्य (२०११-२०१३)

• यापूर्वी बंगलोर येथील इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंटचेअध्यक्ष (IIM-B)(2007-2015)

• इन्स्टिट्यूट ऑफ केमिकल इंजिनियर्स (IChemE) (Institute of Chemical Engineers) चे सदस्य मानद फेलो म्हणून (2010) त्यांच्या उपक्रमांव्यतिरिक्त, मुकेश अंबानी त्यांच्या 27 मजली अँटिलियासाठी देखील लोकप्रिय आहेत. सुमारे $1 बिलियन खर्चासह मुंबई, भारत येथे स्थित, हे आतापर्यंतचे सर्वात महागडे निवासस्थान मानले जाते. शिवाय, त्याच्याकडे ‘मुंबई इंडियन्स संघ’ देखील आहे, जो इंडियन प्रीमियर लीग (IPL) मधील लोकप्रिय संघांपैकी एक आहे

मुकेश अंबानी हा आधुनिक भारतीय उद्योगाचा चेहरा आहे, जो वाढत्या, नाविन्यपूर्ण आणि शहरी भारतीय व्यावसायिक क्षेत्राचे ज्वलंत चित्र देतो. तो व्यवसाय गुरू आणि नायक राहील. आपल्या यशाची नक्कल करून कॉर्पोरेट जगतात स्वत:चे नाव प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या प्रत्येक तरुण भारतीयाचा. मुकेश अंबानी यांना जगातील सर्वात प्रभावशाली व्यावसायिक नेत्यांपैकी एक म्हणून ओळखले जाते आणि त्यांच्या दूरदृष्टीसाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत.

प्राइसवॉटरहाऊस कूपर्सने केलेल्या संशोधनात आणि फायनान्शिअल टाईम्समध्ये प्रकाशित झालेल्या, त्यांना जगातील सर्वात प्रतिष्ठित व्यावसायिक नेत्यांमध्ये 42 वे आणि चार भारतीय सीईओंमध्ये दुसरे स्थान मिळाले . याशिवाय, ते परराष्ट्र संबंध परिषदेच्या जागतिक चेतावणी अग्रगण्य गटाचे वर्तमान सदस्य तसेच बँक ऑफ अमेरिका कॉर्पोरेशनच्या गव्हर्निंग कौन्सिलचे सदस्य आहेत.

मुकेश अंबानींकडून तुम्ही काय शिकू शकता?

उद्योगात व्यत्यय आणा: अंबानींनी Jio (जी आता #1 भारतीय दूरसंचार कंपनी आहे) सादर करून भारतीय दूरसंचार प्रदाता श्रेणीमध्ये व्यत्यय आणला. त्यांनी डेटावर प्रचंड सवलत देऊन आणि कोणत्याही नेटवर्कवर अमर्यादित कॉल मोफत देऊन Jio ची ओळख करून दिली.

या विघटनकारी नवकल्पनामुळे, एअरटेल आणि व्होडाफोन सारख्या इतर सर्व स्पर्धकांनी त्यांच्या किमती कमी करण्यास सुरुवात केली. अनेक भारतीय स्मार्टफोन वापरकर्ते जिओच्या या विघटनकारी नवकल्पनाबद्दल अंबानींचे आभार मानतात.

जर तुम्हाला तुमच्या उद्योगातील लाखो लोकांपर्यंत पोहोचायचे असेल तर, मार्केटमध्ये व्यत्यय आणण्याचे मार्ग शोधा आणि एक फायदेशीर स्थाननिवडा . जगभरातील मोठ्या प्रमाणावर लोकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी तुम्ही कमी किमतीत प्रचंड मूल्य कसे देऊ शकता ते शोधा. 

मुकेश अंबानी यशोगाथा: आपण काय शिकलो?

अशा प्रकारे ‘मुकेश अंबानींची यशोगाथा’ उलगडते. मुकेश अंबानी हे आधुनिक भारतीय व्यवसायाचा चेहरा आहेत आणि ते भारतीय व्यावसायिक क्षेत्राची शहरी, विकसनशील आणि शक्तिशाली प्रतिमा दर्शवतात.

वाटेत अनेक अडथळे आणि संकटे येऊनही मुकेश अंबानी आपल्या कामगिरीच्या प्रयत्नात अथक राहिले. मुकेश अंबानी यांच्या यशोगाथेतून बरंच काही शिकू शकेल असा प्रत्येक इच्छुक उद्योजक ज्याला तो मोठा करायचा आहे. त्याचे पालन करण्याचे व्यक्तिमत्व आहे.

वरील माहिती तुम्हाला आवडली असेल तर लाईक ,कॉमेंट्स , आणि शेअर करायला विसरू नका.

ध्येय व्यावसायिक घडवून… कोकणी उद्योजक असा समृद्ध आणि प्रगतिशील समुदाय निर्माण करणे.